Na kucu e Viti

                         Na I valavala ca vakasisila ni kucu (rape) e na keda maliwa.       

Kei na vakamacala nei  talatala vakacegu Jiutasa Keni.

E vola ko

Elia Vesikula

Talatala vakacegu Jiutasa Keni AOG
E levu na I valavala ca ka vakasisila kei na tovo kaukauwa ca (sexual abuse and violence) sa yaco tiko e na noda vanua.  Oqo na nodra kucuvi se “rape taki”ka sega wale ga ni ko ira na luveda gone yaleawa, ia esa yaco sara ga vei ira na gone yalewa se gone tagane lalai. Eso vei ira na  kucuvi oqo  e se qai vakavula wale ga na nodra se qai sucu ka se ra gone yalewa lailai sara ga. Sa yaco vei ira na i tovo kaukauwa ka vakasisila ni kucu se na “rape”.

E yaco sara ga e na noda dui matavuvale. E dua na ka e vakasisila kina na i tovo oqo ni ra vakayacora sara tiko ga na qase ka ra vakabauti e na nodra i tavi me ra taqomaka ka maroroi ira na luveda yalewa kei na gone tagane. Era wili tiko e ke nai talatala kei ira na cakacaka vaka lotu, ka ra sa wili tale ga kina na qasenivuli. E sa dau taba vaka levu e na tabana ni tukutuku se na “news” na veivakaloloma taki e vakayacori tiko vei ira na luveda.

 Keitou kerei talatala Jiutasa Keni, na Qase Levu e na Assemblies of God e na Central Eastern Division, se cava na vuna era vakayacora tiko kina na i talatala na i tovo kaukauwa ka vakasisila oqo na “kucu”.

“Sa leqa na bula vakayalo vei ira nai talatala. Sa rui levu na nodra wavoki, ka marau tiko (good times) era kana ka gunu. Sa lailai na wilivola tabu kei na  masumasu, lolo kei na bula ni vakasaqara na Kalou. E kenai kuri era sa rui qaravi vinaka ka raici cake nai talatala era sa mani taura vakamamada na kaci ni Kalou vei ira”. E kaya ko Talatala Keni

 E taba e na veisiga e na “news” na ca ni tovo vakaloloma ni veivakaqaseni oqo. Ka sa vaka me sega ni tu na kena i wali ka da sa raica tu ga me yaco ka da sa sega ni vosa rawa kina. Ia na kena i wali me vaka ko ni na wilika e na i talanoa oqo, e vakamacalataki sara tu ga e na i volatabu me vaka e na vakamacalataka vakamatata vei keda ko nai Talatala Keni.  

Na I vakamacala oqo e sega ni vola ni veidusi. E vola ga ni  loloma ni Kalou ka ra vinakata me da lako tani mai na I valavala ca me da rawata kina na bula e na gauna oqo kei na bula sa bera mai. E sega ni ra beitaki kece eke na i talatala se na qase ni vuli ka ni levu  era qarava vakavinaka sara na nodra i tavi. E tiko ga eso ka ra sa vakarogorogo ca taka na i tavi rokovi ni talatala se na qasenivuli e na keda maliwa na lewe ni vanua.  E dua na i talatala e  tukuna ni oqo e tikini ni nodra lotu me ra vakayacora na i tovo oqo ni veivakaqaseni kei na kucu.

Keitou a veitalanoa taka na nodra kucuvi na luveda e na noda vanua kei nai Talatala Keni ka tukuna ni qo sa i vakatakilakila sara tiko ni gauna eda sa bula tiko kina e na gauna oqo.

Oqo sai vakatakilakila tiko ni gauna e muri (last days) ka volai e na Luke17:26 E kaya o Jisu e na nona gauna ena vaka na ka e yaco ena gauna mai muri se na gauna oqo ka volai tu e na Vakatekivu 6:12 – [A sa raici vuravura na Kalou, ka raica, sa vakasisila; ni sa ka vakasisila na nodra i valavala na tamata kecega e vuravura.] E kuria ko Talatala Keni e na vosa ni vola tabu e na Vakatekivu 6:13 – [A sa kaya vei Noa na Kalou, sa rairai mai ki vei au nai otioti ni tamata kecega; ni ra sa vakasinaiti vuravura enai valavala kaukauwa; ka raica, au na vakarusai ira vata kei vuravura.]

E vakadeitaki tale na i tukutuku e na i vola nei Luke e na i volatabu vou.

Luke17:26-27 – [Ia me vaka sa yaco e na gauna i Noa, ena vakatalega kina ena gauna ni Luve ni tamata. (vs 27) Era kana tiko, era gunu, era vakawati, era veimusumusukitaki me ra vakawati, ka yacova na siga ka vodoka kina na waqa ko Noa, ka qai lako mai na waluvu, ka vakamatei ira kecega.]

E vakaraitaka tale ga ko Talatala Keni na veika e yaco e na veigauna oqo e  tautauvata e na gauna nei Loti e na i volatabu.

“Ena vaka na gauna i Loti ka volai tiko e na Vakatekivu wase e 19. E talanoataki kina na veivakarusai ni Kalou e Sotoma kei Komora. Na vosa na Sotoma e lako mai e na vosa na “sodomy” se na nodra veiyacovi vakatagane se na veiyacovi vaka yalewa. E vakayacori tale ga e Sotoma kei Komora na I tovo vakasisila ka volai tiko e na volatabu. Era dau kucuvi kina na yalewa kei na tagane ka vakayacori na veiyacovi vaka lewe levu se na “orgies”. E ra dau veiyacovi na vei ganeni ka ra veiwekani vakavoleka ka vakatabui vei keda na lotu vaka Karisito. Ia ka sa vakayacori tu ni kua e na noda vanua. Era vei yacovi vakatagane ka ra veiyacovi talega vaka yalewa kei ira na manumanu.” E vakamacalataka ko Na I Talatala Keni.

E koto oqo na I talanoa mai na I volatabu ka yaco mai Sotoma kei Komora. E ra a via vakayacora na I tovo kaukauwa ni vei kucuvi kei na veiyacovi kei ratou na vulagi kei na matavuvale nei Loti.

Vakatekivu 19:4-12

Ni ratou sa bera ni davo koto, ko ira na lewe ni koro, io ko ira na kai Sotoma, e ra sa vakavolivolita na vale, na gone kei na qase, ia na tamata kece mai na veiyasana kece ga. (5) A ra sa kaci vei Loti, ka kaya vua, sa ivei na tamata e rau a lako mai vei iko e na bogi oqo? Mani kauti rau mai ki tautuba, me keimai vei kilaki kei rau. (6) A sa curu yani ki tuba vei ira ko Loti, ka sogota na I sogo ni katuba mai dakuna. (7) A sa kaya, na wekaqu, dou kakua mada ni caka ca. (8) Raica, sa lewe rua na luvequ yalewa e rau sa sega ni veiyacovi kei na tagane, meu kauti rau mada vei kemudou, ia dou kitaka vei ira na ka e vinaka vei kemudou, ia dou kakua ni kitaka e dua na ka vei rau na tamata oqo, ni rau sa curu mai me vakarurugi kina noqu vale. (9) A ra sa kaya, toro yani. E ra sa kaya tale ga, sa qai dua na tamata la oqo sa mai tiko vulagi bagi, a sa via lewa, keimami na qai kitaki iko vakaca vaka levu ka vakalailai vei rau. A ra sa biliraki Loti vakaca, ka toro kina sogo ni katuba me basuraka.

 (10). Ia koi rau na tamata, e rau a dodoka na ligadrau, ka kauti Loti ki vei rau ki lomanivale, ka sogota na katuba. (11) A rau sa yaviti ira na tamata e ra tiko mai na katuba ni vale me ra mataboko, ko ira na lalai kei ira na lelevu, a ra sa oca ni qara na katuba. (12) A rau sa kaya na tamata vei Loti, ko cei tale na nomu sa tiko e ke? A vugomu, se luvemu tagane, se luvemu yalewa, kei ira kece ga na nomu e na koro oqo, mo kauta tani e na yasana oqo.

E vakatautauvata taka ko Talatala Keni na noda I tovo ca na tamata e na gauna koya kei na gauna oqo me vaka e na I Vakatekivu 6:5-7

(5).A sa raica ko JIOVA ni sa ka levu na I valavala ca ni tamata e vuravura io sa ca wale ga e na veisiga kece nai naki kece ga kei na nanuma ni lomana. (6)A sa veivutuni ko JIOVA ni sa bulia na tamata e vuravura, a sa rarawa kina na lomana. (7)A sa kaya ko JIOVA, au na vakarusa mai na vuravura kei na tamata kau sa bulia. Io na tamata kei na manumanu e yava I va, kei na ka sa qasi voli, kei na manumanu vuka, niu sa veivutuni niu sa buli ira.)

E talanoataka tale ga ko Talatala Keni na vei ka vakasisila ka vakayacori e na mata vuvale nei Loti. Ka rau bukete kina na luvei Loti e na sala butobuto ka rau muria na luvei Loti yalewa. E ra mai sucu kina na kawa ni Taliban kei na Alchaida ka ra vakacaca tu e vuravura e na gauna e daidai ka tiko na I talanoa e na Vakatekivu 19:30-38

(30) A sa lako cake mai Soa ko Loti, ka laki tiko mai na ulu ni vanua, keirau vata kaya na luvena yalewa ruarua, ni sa rere ni tiko mai Soa. A sa tiko e na dua e na qara vatu, ko koya kei rau na luve na yalewa (31) A sa kaya na ulumatua vua ka gone, na tamadaru sa qase mai, a sa sega na tagane e na vanua oqo, me mai veiyacovi kei kedaru, me vaka na valavala ni vei vanua kece ga. (32) Daru ia mada, daru vagunuva na tamadaru e na waini me daru moce vata kaya, me daru vakaivakawa vua na tamadaru (33) A rau a vagunuva na tamadrau e na waini e na bogi koya, a sa curu na ulumatua, ka laki moce vata na tamana, ia sa sega ni kila ko koya na nona laki koto se na nona tucake. 34 Ia e na mataka sa kaya na ulumatua vua sa gone, raica, kau a moce vata kei tamaqu e na bogi e na noa. Daru vagunuva e na waini e na bogi tale ga oqo, ia mo curu vua, mo moce vata kaya, me daru vaka I vakawa vua na tamadaru. (35) A rau a vagunuva na tamadrau e na waini e na bogi tale ga koya, a sa ia ko koya ka gone, ka laki moce vata kaya, a sa sega ni kila ko tamana na nona laki koto se na nona tucake. (36) A rau sa bukete ruarua na gone yalewa I Loti vua na tamadrau. A sa sucu vua e dua na luvena tagane ko koya na ulumatua, a sa vakayacani koya ko Moapi, ko ya na tamadra na luvei Moapi era bula e na gauna oqo. (38) Ia ko koya ka gone, sa vakasucu tale ga ka tagane, a sa vakayacani koya ko Peniami, ko koya na tamadra na luvei Amoni e ra bula e na gauna oqo.

Vakacava edai? – sega beka ni yaco tiko kina na veika oqo nodra vakabuketaki na luveda? E na dua na I tukutuku e na “news”e na vula ko Okosita ni 2016, eratou veilewai tiko kina e va na lewe ni matavuvale ka rataou tamana lailai e dua na gone yalewa luvedratou ka ratou kucuva  sara na gone yalewa ka ratou matavuvale vata sara ga.

Oqo nai vakatakilakila ni gauna e muri ni yaco tiko ena gauna I Noa sa voleka tiko na waluvu. Vakatalega kina mai Sotoma kei Komora ena gauna I Loti.

E kerei meda qai masulaka na kena vakarusai na valavala ca levu oqo. Ka I tovo vakatevoro ka sega ni lomani kina na Kalou ra vakaloloma taki tiko kina na luve ni Kalou. E sa basuraka tiko kina na noda vei matavuvale me vaka e dua na vakacaca ni dua na cagilaba ka cavuraka na noda vei vale e na vei tikotiko me vaka sara ga na ravuravu ni cagilaba levu e de se qai sivia ko TC Winston. E volai ga oqo na I vakatautauvata oqo me da rawa ni rai ta yaloyalo taka e na noda vakasamataka na ca  ni  tovo oqo kei na kena ravuravu se vakacaca.

Nai wali ni leqa ni kucu oqo me da vuki me da lotu vakayalo ka vaka I dina vua na noda Kalou. NA KALOU LEVU KO JIOVA, NA KALOU LEVU KO JISU KARISITO KEI NA KALOU LEVU NA YALO TABU.